Kultura a Seniorzy

    Jako członek Rady ds. Polityki Senioralnej często dostaję z MPiPS zaproszenia na ważne wydarzenia. Zaproszenie na konferencję „Kultura a seniorzy” szczególnie mnie ucieszyło bowiem jednym z panelistów miała być Helena Norowicz. Podziwiam ją jako aktorkę, modelkę, kobietę i jako aktywną seniorkę. Jej sesja dla BOHOBOCO to mistrzostwo świata. Bardzo byłam ciekawa spotkania z Panią Heleną i tego co powie.

    3 września pojechałam na konferencję, której organizatorem było Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej oraz Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego. Motywem przewodnim było szeroko rozumiane uczestnictwo seniorów w kulturze. Ważną częścią konferencji było podpisanie przez ministra Władysława Kosiniaka – Kamysza i minister   Kultury i Dziedzictwa Narodowego Małgorzatę Omilanowską listu do dyrektorów instytucji artystycznych z apelem o szersze udostępnienie ich placówek seniorom. Pomyślałam wtedy – świetna inicjatywa zwłaszcza, że program „Kultura dostępna” dotyczył Karty Dużej Rodziny, a dzieci to najbardziej narażona na wykluczenie społeczne grupa w Polsce. List jest apelem skierowanym do dyrektorów placówek kultury o zapraszanie seniorów na bezpłatne spektakle, wykłady  i inne wydarzenia kulturalne. Seniorzy zapraszani są nie tylko na spektakle, ale również na próby generalne Inspiracją  był projekt „Jeszcze żyję!” prof. Mikołaja Spodaryka, lekarza z Uniwersyteckiego Szpitala Dziecięcego w Krakowie. 

    W dyskusji zostało podkreślone, że tak jak polityka społeczna aby była skuteczna musi być kompleksowa i horyzontalna, tak samo powinno podchodzić się działalności kulturalnej.

Zastępcadyrektora Departamentu Polityki Senioralnej w MPiPS – Zuzanna Grabusińska wskazała że program ASOS daje również możliwości dla realizacji projektów nastawionych na aktywność kulturalną seniorów. Jego cztery edycje pokazały wzrastające zainteresowanie   programem. Dodatkowo należy podkreślić, że do 2020 r. na realizację projektów przeznaczonych zostało 280 mln zł. Dotychczas dofinansowanie dostało 1700 organizacji pozarządowych, z czego ok. 30 proc. jest bezpośrednio związanych z kulturą.

    Na konferencji wiele miejsca poświęcono godności seniorów. Wszelkie podejmowane działania muszą szanować godność osoby starszej co zawsze było uwzględniane przy tworzeniu Rządowego Programuna rzecz Aktywności Społecznej Osób Starszych.

Podczas konferencji dyskutowaliśmy w dwóch panelach „Aktywność edukacyjna, kulturalna i społeczna osób starszych w Polsce” oraz „Przyszłość aktywności kulturalnej seniorów w Polsce – wyzwania i dobre praktyki”. Muszę dodać, że na konferencji spotkali się wyjątkowo wrażliwi i społecznie zaangażowani ludzie. Może dlatego, że tak mało było polityków dyskusja przebiegała bardzo swobodnie i wręcz „swojsko”, bez zbędnych dyrdymałów i patosu.

    Pani Helena Norowicz na początku uraczyła wszystkich zebranych piękną recytacją Pieśni K. I. Gałczyńskiego, kończącej się słowami:

… Z chmury zwisa śnieg z ukosa

twarz  twoją w srebro przemienia.

Chciałbym śnieg na twoich włosach

Ocalić od zapomnienia.

    Wszyscy słuchali i patrzyli  na Panią Helenę i jak zaczarowani, która magnetycznym głosem i cudowną dykcją oczarowała wszystkich. Na taką piękną twarz pracuje się całe życie. Linie zmarszczek wiele mogą powiedzieć o człowieku. Pani Helena to prawdziwa dama z aparycją księżniczki. Jednocześnie bardzo ciepła i przyjazna. I oczy! Piękne, mądre, łagodne oczy…

    W dyskusji wiele miejsca poświęcono wolontariatowi oraz wspólnym spotkaniom międzypokoleniowym. Pani Alicja Węgorzewska, śpiewaczka operowa podkreśliła, że współcześnie coraz trudniej jest o prawdziwe autorytety i mentorów, od których można czerpać wiedzę, doświadczenie i rady przy stawianiu pierwszych kroków na scenie. Od razu pomyślałam o polskich uczelniach gdzie o mentorów naukowych jest coraz trudniej. Gdzie goni się za punktami, publikacjami bo za chwilę ocena. Biurokracja zabija kreatywność. Niż demograficzny również robi swoje, a wieloetatowość to kolejna deska do trumny szkolnictwa wyższego.

    Podkreślone zostało, że brakuje przestrzeni międzypokoleniowej i moderatorów, którzy pomogliby różnym grupom rozmawiać, tworzyć, uczestniczyć w życiu i być jak najdłużej samodzielnym.

Samodzielność to wielka wartość bowiem daje możliwości wyboru. Do samodzielności trzeba dorastać przez całe życie tak, aby można było z godnością odejść. Przychodzimy na świat samotnie i odejść też musimy sami i z godnością.

    Profesor PiotrBłędowski dodał, że poprzez kulturę realizujemy potrzeby, a jednym z obszarów poprzez który poznajemy świat jest kultura. Do tego jednak powinny być stworzone warunki.

    Olgierd Łukaszewicz, aktor którego bardzo cenię i podziwiam, podał przykłady projektów niemieckich. Nawiązał również do Domu Aktora w Skolimowie. To człowiek wielkiego formatu i kultury osobistej.

    Człowiekiem, który zawsze wzbudza zachwyt na konferencjach jest, wybitny specjalista w dziedzinie pediatrii Profesor Mikołaj Spodaryk. Od niego lekarze powinni uczyć się wrażliwości, misji lekarskiej, traktowania człowieka od narodzin do późnej starości, a także roli społecznika, co większości lekarzy jest obce.

    Konferencja pokazała nie tylko potrzeby seniorów ale również przykłady dobrych praktyk. Pokazała jak ważna jest współpraca na gruncie lokalnym władz ze wszystkimi grupami społecznymi. Oprócz grantów, o które można się starać,  to na gruncie lokalnym są pieniądze na zaspokajanie potrzeb społecznych. Często pieniądze trwonione na komercję, czego przykładem jest chociażby moja mała gmina (niespełna 7 tys. mieszkańców), gdzie na koncert dożynkowy zaprasza się za duże pieniądze Dodę, gdzie kulturę wiejską konsumują ci sami beneficjenci skupieni obok władzy. To dbanie o wyselekcjonowane grupy ma zapewnić potrzebne głosy w kolejnych wyborach.

Przyjrzyjcie się jak w waszych społecznościach lokalnych wydawane są środki publiczne, bo jeśli mamy budować kapitał społeczny to nie można uprawiać „politykierki” i partyzantki na własnym podwórku. Jeśli zaś milczymy i odwracamy się do spraw społecznych plecami to nigdy nie zbudujemy odpowiedzialnego społeczeństwa obywatelskiego i dobrobytu nad coraz bardziej przeludnioną Wisłą.

… Z chmury zwisa śnieg z ukosa

twarz  twoją w srebro przemienia.

Chciałbym śnieg na twoich włosach

Ocalić od zapomnienia.

    Myślę, że konferencja u wszystkich wzbudziła pozytywne emocje, chęć działania i zainspirowała do pomysłów. Ja przynajmniej ze swojej strony mogę powiedzieć, że oprócz gorzkiej refleksji jak bardzo jest zróżnicowany dostęp do kultury w Polsce,  mam szereg pomysłów dla naszego Wydziału. Są tu przecież nie tylko pedagodzy ale i animatorzy kultury, artyści i otwarci studenci – społecznicy.