III interdyscyplinarna konferencja Przeszłość dla Przyszłości - Aktywna starość jako implikacja wielosektorowych działań w polityce społecznej

Active aging as an implication of multi-sectoral action in social policy -

The third conference "Past for the Future"

    W dniu 18 maja 2012 r. w Katowicach, w Sali Sejmu Śląskiego, odbyła się III konferencja "Przeszłość dla Przyszłości" - Aktywna starość jako implikacja wielosektorowych działań w polityce społecznej. Organizatorem konferencji był  Uniwersytet Śląski, Wydział Etnologii i Nauk o Edukacji, Zakład Historii i Teorii Wychowania oraz Śląski Urząd Wojewódzki w Katowicach, Wydział Polityki Społecznej. Patronat nad konferencją objął Minister Pracy i Polityki Społecznej,  Władysław Kosiniak-Kamysz.

    Celem konferencji było zwrócenie uwagi na rolę aktywnego starzenia oraz znaczenie aktywności i aktywizacji osób starszych, zwłaszcza w obliczu zachodzących procesów demograficznych. Uwzględnić należy również, że rok 2012 ogłoszony został Europejskim Rokiem Aktywności Osób Starszych iSolidarności Międzypokoleniowej. Naukowe spotkanie było okazją do podjęcia dyskusji na temat procesów demograficznych i starzenia się społeczeństw. Współcześnie żyjemy w Europie coraz dłużej i cieszymy się dobrym zdrowiem, dlatego też należy uwzględnić konsekwencje i możliwości jakie z tego wynikają. Przede wszystkim należy zmieniać stereotypy, propagować aktywną starość, wykorzystywać potencjał seniorów, oraz tworzyć środowisko społeczno-zawodowe sprzyjające realizacji takiego podejścia.

    Na konferencji zostały zaprezentowane wystąpienia osób zajmujących się problematyką aktywnej starości, zarówno w podejściu badawczym jak i praktycznym. Mgr Bożena Stępień przybliżyła potrzeby człowieka starszego w środowisku zamieszkania. Prelegentka pokreśliła, że najkorzystniejsze dla człowieka starszego jest przebywanie jak najdłużej w środowisku zamieszkania, stąd też miejsca te powinny być przyjazne i sprzyjać niezależności i samorealizacji seniorów. Ks. prof. dr hab. Alojzy Drożdż z Wydziału Teologicznego Uniwersytetu Śląskiego w wystąpieniu: Ludzie starsi z autorytetem pilnie poszukiwani, nawiązał do życiowej mądrości i doświadczenia seniorów, co współcześnie stanowi bezcenne dziedzictwo w wymiarze ludzkim i duchowym. Prelegent podkreślił, że takie podejście nabiera szczególnego znaczenia zwłaszcza we współczesnej cywilizacji zachodu, w której nie można seniorów traktować tylko w kontekście problemów socjalnych i ekonomicznych.

   Prof. dr Maria Zrałek, dziekan Wydziału NaukHumanistycznych, Wyższej Szkoły Humanitas w Sosnowcu w wystąpieniu: Tworzenie warunków sprzyjających aktywności ludzi starszych, rozpatrywała rolę środowiska mieszkalnego, jako czynnika umożliwiającego aktywne życie tej grupy ludności. Zdaniem prelegentki należy skoncentrować się na trzech głównych poziomach, do których zaliczyła: mikrośrodowisko mieszkalne (mieszkanie, dom, otoczenie przydomowe), szersze środowisko mieszkalne (określony typ zabudowy zespołu mieszkalnego, osiedle, dzielnica) oraz makrośrodowisko mieszkalne (drogi, kanały komunikacji i transportu, urządzenia i ośrodki ogólnomiejskie, miasto). W dalszej części referatu zostały wskazane działania zmierzające do stworzenia odpowiednich warunków mieszkaniowych, z uwzględnieniem wykorzystania nowych rozwiązań opartych na technologiach informacyjno-komunikacyjnych, ułatwiających rozwój własnych zainteresowań, nawiązywaniu wirtualnych znajomości, kontaktowaniu się z rodziną, a dzięki temu tworzeniu nowych płaszczyzn aktywnej partycypacji ludzi starszych w społeczeństwie.

   Dr Helena Hrapkiewicz, kierownik UTW w Uniwersytecie Śląskim nawiązała do uwarunkowań aktywności społecznej seniorów oraz podkreśliła wpływ uczestnictwa  w tych organizacjach na aktywne funkcjonowanie seniorów. Od strony medycznej referat Pawdy i mity o starzeniu, przybliżył dr n. med. Jarosław Derejczyk. Prelegent omówił szereg interesujących zagadnień z geriatrii z nawiązaniem do gerontologii.  Wskazał, że starzenie jako proces nieodwracalny ze stopniowym ubytkiem zdolności przystosowawczej i słabnięciem funkcjonowania człowieka jako jednostki społecznej i biologicznej, powinno być także nastawione na poprawę jakości życia, a to wymaga wiedzy i umiejętności. Natomiast wykorzystywanie odkryć, zwłaszcza z dziedziny gerontologii doświadczalnej jest częściowo odpowiedzialne za efekt nie tylko wydłużania życia, ale również jego jakości.

    Dr Wiesława Walkowska z Instytutu Nauk o Edukacji Uniwersytetu Śląskiego przybliżyła zagadnienia związane z silver economy (srebrną gospodarką). We wstępie prelegentka zaznaczyła, że do pojęcia silver economy  należy podchodzić dualnie, bowiem z jednej strony jest to podejście skoncentrowane na potrzebach starszego pokolenia w kontekście potrzeb i popytu, a z drugiej strony na wykorzystaniu specyficznych cech ludzi starszych, dla zwiększenia ich aktywności i wykorzystania ich potencjału. To z kolei powinno  przyczyniać się do postępu i wzrostu gospodarczego, a także przekładać się na lepsze zaspokajanie potrzeb starszej generacji, lepszą jakość nie tylko ich życia, ale i całego społeczeństwa. Prelegentka zaznaczyła, że takie skoncentrowane podejście jest konieczne w obliczu starzenia się społeczeństw, które ma miejsce również w Polsce. Zwłaszcza, że w polskiej rzeczywistości społeczno-gospodarczej ludzie starsi są przede wszystkim traktowani w kategoriach obciążeń i zobowiązań, stąd więc skoncentrowane podejście silver economy, powinno przyczyniać się do zmiany i traktowania starszej generacji jako ważnego elementu kapitału społecznego. W dalszej części wystąpienia zostało podkreślone, że w Polsce o problemach demograficznych i starzeniu się społeczeństwa mówi się bardzo wiele, jednak za mało jest strategicznych rozwiązań o charakterze kompleksowym. Stąd też ważne jest zwrócenie uwagi na kształtowanie się relacji międzypokoleniowych i międzypokoleniowej solidarności. Prelegentka dodała, że jest to jeden z wyznaczników Deklaracji Bońskiej, która zakłada aktywne przygotowanie gospodarki do nowych wyzwań demograficznych w taki sposób, aby dążyć do wzrostu gospodarczego, konkurencyjności i podnoszenia jakości życia.

    

    W drugiej części konferencji zostały zaprezentowane praktyczne działania aktywności osób starszych, które są realizowane w województwie śląskim. Prelegenci nawiązywali do działań w ośrodkach pomocy społecznej, w domach pomocy społecznej i w konkretnych miejscowościach na Śląsku. Do wyróżniających się podmiotów w tym obszarze należy Parkowa Akademia Wolontariatu, działająca w Parku Śląskim w Chorzowie, która powstała w 2011 r. Jest to projekt Parku Śląskiego tworzony przy współudziale Rzecznika Praw Obywatelskich zakładający, że wiedza i energia osób po pięćdziesiątym roku życia powinny być wykorzystane w działaniach na rzecz tworzenia społeczeństwa obywatelskiego i integracji międzypokoleniowej.

    Konferencja była skierowana do badaczy, teoretyków, praktyków i osób zatrudnionych w szeroko rozumianych podmiotach polityki społecznej z uwzględnieniem sektora pozarządowego.

    W związku z konferencją oraz Europejskim RokiemAktywności Osób Starszych i Solidarności Międzypokoleniowej, studenci z Uniwersytetu Śląskiego, z Wydziału Etnologii i Nauk o Edukacji podjęli szereg działań współpracy z seniorami oraz przeprowadzili aktywizujące zajęcia i warsztaty dla seniorów.

    Podczas organizowania konferencji miałam okazję przekonać się jak doskonale zorganizowana jest praca w Śląskim Urzędzie Wojewódzkim w Wydziale Polityki Społecznej, którym od lat zarządza Pani Bożena Stępień. Profesjonalny, kulturalny i życzliwy zespół kompetentnych ludzi. Współpraca z nią i jej pracownikami - w tym w szczególności z Panią Ewą Chrost, była prawdziwą przyjemnością.  Serdecznie za to dziękuję.

O konferencji:

http://www.us.edu.pl/files/wiadomosci/konf/zaproszenie_18_maja.pdf

https://www.us.edu.pl/aktywna-starosc-jako-implikacja-wielosektorowych-dzialan-w-polityce-spolecznej

http://www.katowice.uw.gov.pl/urzad/aktualnosci_urzedu/Aktywna-starosc/idn:4483.html

http://www.ipiss.com.pl/wp-content/uploads/downloads/2015/03/ps_10-463-2012.pdf

http://analizy.mpips.gov.pl/index.php/wydarzenia-er-2012-regionalne.html

Kanapka starsza niż Wydział

    Kanapka ze śledziem to jeden z kulinarnych rarytasów Cieszyna. Ta kanapka jest starsza niż Wydział, na którym pracuję, bowiem jej początki jak podają źródła sięgają lat pięćdziesiątych ubiegłego wieku.

    Jak to z kanapką było…   

…a było to bardzo, bardzo dawno temu o czym wspomina legenda…

W I wieku p.n.e. rabin Hillel Starszy (przełom I w. p.n.e. i I w. n.e.), wpływowy żydowski autorytet prawny, który stworzył własną szkołę interpretacyjną, wymyślił ponoć także kanapkę. Miała ona przypominać o cierpieniu Żydów w czasach niewoli egipskiej. Przełożył dwa kawałki macy mieszanką orzechów, jabłek, przypraw i ziół. Zioła ponoć były gorzkie tak jak egipska niewola.

    Wgłębiając się w historię kanapek  można zawędrować nawet do neolitu, czyli  kilka tysięcy lat wcześniej.  W epoce kamienia gładzonego, kiedy zaczęto wypiekać pierwsze chleby to na nich właśnie umieszczano mięso i warzywa co potwierdzają badania archeologiczne.

Hm, czy można więc mówić o kanapce nawet w tych odległych czasach?

 .

    Swoje kanapki miało też Średniowiecze. Dość grube kawałki czerstwego chleba przekładano mięsem i warzywami. Wędrując śladem kanapki docieramy do XVIII wiecznej Anglii i lorda Sandwicha. To dla niego, fanatycznego wręcz hazardzisty, kucharz przygotował potrawę, którą hrabia mógł jeść podczas gry w karty. Była to właśnie kanapka. Dwa kawałki chleba przełożone kawałkami mięsa. I tak głód został zaspokojony, gra mogła trwać dalej a nieopatentowany wynalazek w 1840 roku dotarł do Stanów Zjednoczonych. Znalazł się w książce kucharskiej  Elisabeth Leslie, która proponowała chleb przełożyć serem i wędliną. Ot - kanapka!

    Na początku XX w. sandwiche stawały się coraz bardziej powszechne i dostępne, a to  również  dzięki wprowadzeniu przez piekarnie krojonego chleba. 

    Pomysłowość i fantazja kulinarna nie zna granic bowiem w kolejnych latach nastał czas hamburgerów, hot dogów, tortilli i kebabów. Kanapki w różnej wykwintnej formie królują na bankietach i przyjęciach. Powszechnie zabierane są do pracy. Wszechobecne w filmach a nawet literaturze.

    Woody  Allen uczynił kanapkę bohaterką opowiadania zatytułowanego Maszyna parowa sobie z tym nie poradzi (t. Wyrównać rachunki). Allen przecież stwierdza: Świat jest jedną wielką restauracją.

    W 1965 r. kanapka wywołała wręcz kosmiczny skandal, bowiem próbował ją przemycić w kosmicznym kombinezonie na pokład jeden z członków załogi.

    Każdy kto choć raz odwiedził Cieszyn z pewnością musiał spróbować lokalnego rarytasu czyli cieszyńskiej kanapki ze śledziem. Sprzedawana jest od ponad 60 lat i nie można jej dorównać w żaden sposób. Takie kanapki robi bowiem niestrudzenie i z powodzeniem Społem. Wprawdzie serwowane są również kanapki z sałatką i szynką jednak śledź jest  zawsze numerem jeden. Bułka paryska, majonez własnej roboty, cebula, pietruszka, śledź i mamy królową kanapek na Śląsku Cieszyńskim.

    Można się posiłkować na wszystkie sposoby i wymyślać najwspanialsze receptury, cieszyńskiej kanapce nie dorówna nic i nikt.

    Wprawdzie pokusiłam się o upieczenie zdrowej bułki, zrobienie własnego majonezu i przygotowanie śledzia. Ci, którzy nie jedli cieszyńskiej pewnie się zachwycą a ci, którzy wiedzą jak smakuje powiedzą dobre ale….

Bułka pszenno-razowa

Składniki:

• szklanka mąki razowej
• szklanka mąki pszennej
• 1/2 szklanki letniej wody
• 1/3 szklanki letniego mleka
• 20 g drożdży (użyłam Babuni)
• 1/3 łyżeczki soli himalajskiej
• łyżeczka cukru
• 2 łyżki oliwy

Jak zrobić ciasto?

- do wody dolej mleko, dodaj cukier i drożdże, wymieszaj

- wsyp do miski pozostałe suche składniki, wymieszaj

- dolewaj do mąki rozczyn drożdżowy i wyrabiaj ciasto (ja wyrabiam robotem - zawsze to szybciej)

-  w trakcie wyrabiania dodaj oliwę

- wyrabiaj aż ciasto będzie elastyczne i sprężyste (powinno odchodzić od miski)

- pozostaw ciasto do wyrośnięcia na 30-40 min.

- z wyrośniętego ciasta zrób podłużną bułkę

- ułóż bułkę na wysmarowanej i posypanej mąką blaszce

- posmaruj żółtkiem rozmąconym z mlekiem

- pozostaw do wyrośnięcia na 30 min.

- włóż bułkę do nagrzanego do 180 stopni piekarnika na 20 - 25 min.

- kiedy bułka przestygnie jest gotowa do krojenia

Możesz zjeść z czym lubisz ale zostaw kawałek do śledzi

Domowy majonez

Składniki:

• 1 jajko
• około 250 ml oleju np. słonecznikowego
• sok z 1 cytryny
• szczypta cukru 
• sól himalajska i pieprz 

Jak zrobić majonez?

- jajko sparz wrzątkiem, rozbij do naczynia

- ubijaj energicznie i w trakcie ubijania cienką strużką dolewaj olej i sok z cytryny

- w trakcie ubijania dodaj szczyptę cukru i sól do smaku

- kiedy uzyskasz puszystą masę dodaj pieprz

Do majonezu możesz też dodać grupo zmielony pieprz i sparzoną skórkę z cytryny

    Jest majonez i bułka - pora na kanapkę!

    Kiedy już masz bułkę pszenną (zawsze możesz kupić) i domowy majonej to kolej na kanapkę. Jednak nie tak od razu. Śledź musi być solony, kupiony w dobrym sklepie, a nie żaden matias z zafoliowanego plastiku. 

    Takie śledzie najpierw dobrze wypłucz, zdejmij skórkę i wymocz w wodzie z dodatkiem mleka. Jak długo? Najlepiej całą noc. Na drugi dzień dobrze wypłucz i włóż przynajmniej na godzinę do wody z dodatkiem octu winnego. Odsącz śledzie na papierowym ręczniku i pokrój na kawałki.

Kanapka ze śledziem

Składniki:

• 1 - 2 solone i wymoczone śledzie
• cebula
• domowy majonez
• bułka pszenna
• ugotowane na twardo jajko
• kilka gałązek szczypiorku i natki pietruszki
• pieprz

Jak zrobić kanapkę?

- pokrój cebulę w cienkie plastry i koniecznie przepłucz na sitku wrzątkiem

- wymieszaj cebulę z posiekanym szczypiorkiem i pietruszką

- posmaruj bułkę masłem 

- ułóż na niej pokrojone śledzie, jajko i cebulę z zieleniną

- udekoruj majonezem i świeżo zmielonym pieprzem

    Zawsze to cieszy jak się coś zrobi samemu i jeszcze można poczęstować. Jeśli jednak przyjeżdżają do was goście to zawsze proponuję oryginał czyli kanapkę z cieszyńskiego Społem.

Pisać o Cieszynie i nie pokazać choć jednego zdjęcia, to tak jak być w Wenecji i nie płynąć gondolą.

Może znacie jakieś anegdoty lub ciekawostki związane z cieszyńską kanapką? 

II interdyscyplinarna konferencja Przeszłość dla Przyszłości - Przyszłość działań prospołecznych

    II konferencja "Przeszłość dla Przyszłości", odbyła się 18 października 2011 r. - była wielowątkowa i interdyscyplinarna. Realizowałam wtedy projekt międzynarodowy „Tough talks on Czesław Miłosz – tolerance, dialogue, partnership”. Tematyka projektu i podejmowane działania skupiały się nie tylko na wielkim poecie, ale również na wolontariacie, lokalnych działaniach podejmowanych przez młodzież, na współpracy międzynarodowej, prezentacji dobrych praktyk. 

    Partnerem w projekcie byli pracownicy naukowi i studenci z  Wileńskiego Uniwersytetu Pedagogicznego.  Działania w projekcie były skierowane głównie do młodzieży, a każdy dzień obfitował w niezapomniane wrażenia. Była to doskonała okazja do naukowego spotkania, w którym wytrawni specjaliści przedstawiali sylwetkę i działalność Czesława Miłosza oraz prezentowali jakże ważną we współczesnym świecie ideę wolontariatu.

    Współcześnie wolontariat zaczyna nabierać coraz większego znaczenia i często staje się odpowiedzią na rozwiązywanie trudnych problemów społecznych. Nikt sobie też nie wyobraża wolontariatu bez udziału ludzi młodych, których aktywność jest coraz bardziej znacząca, zarówno w środowisku lokalnym jak i na arenie międzynarodowej.

    Rok 2011 był szczególny z racji wielu rocznic i wydarzeń. Miał także wyjątkowe znaczenie dla propagowania idei wolontariatu, bowiem zgodnie z Decyzją Rady Unii Europejskiej z dnia 27 listopada 2009 r. (2010/37/WE), rok 2011 ustanowiono Europejskim Rokiem Wolontariatu, propagującym Aktywność Obywatelską. Wśród wielu celów i założeń szczegółowych przyjęto, że ogólnym celem Roku Wolontariatu jest zachęcanie Wspólnoty państw członkowskich, władz lokalnych i regionalnych do podjęcia wysiłków na rzecz stworzenia warunków sprzyjających angażowaniu się społeczeństwa obywatelskiego w wolontariat w Unii Europejskiej, wspieranie tych wysiłków – zwłaszcza poprzez wymianę doświadczeń i dobrych wzorców – a także do podjęcia wysiłków na rzecz większego wyeksponowania wolontariatu w UE.

    Działalność wolontariatu wpisuje się w realizację kluczowych celów polityki UE, takich jak włączenie społeczne, zatrudnienie, edukacja, rozwój umiejętności i propagowanie postaw europejskich. Często jednak podkreśla się, że barierą w działaniach jest brak wyraźnych ram prawnych dotyczących działalności wolontariuszy. Problem dotyczy też uznawania kompetencji, jakie wolontariusze nabywają. 

    Wśród wielu znaczących inicjatyw europejskiego wolontariatu młodzieżowego jednym z najbardziej rozpropagowanych jest program „Młodzież w działaniu”. Istnieje też szereg innych programów, których motywy powstania zrodziły się z przesłanek i potrzeb, współpracy międzynarodowej  oraz uwarunkowań historycznych. Do nich właśnie należy Polsko Litewski Fundusz Wymiany Młodzieży. 

    Dzięki uprzejmości i profesjonalizmowi Prof. Jolanty Tambor, w konferencji uczestniczyła młodzież z kilkunastu krajów europejskich, a wystąpienia zostały wzbogacone wiedzą specjalistów z Wydziału Filologicznego UŚ.

    Pracuję z młodzieżą całe swoje życie i zawsze jestem pod wrażeniem ogromnego potencjału młodych ludzi. Bardzo często jest to niewykorzystany potencjał, a wystarczy tylko mała iskra aby rozniecić płomień, a potem już sobie ci młodzi ludzie radzą sami. Najczęściej potrzebują wskazówek, aprobaty, a wiatr młodości i chęć działania robią swoje. To najczęściej tu w Cieszynie, na studiach spotykają się tacy młodzi społecznicy, którzy chcą naprawiać świat i realizować swoje pasje i marzenia.

   

O projekcie „Tough talks on Czesław Miłosz – tolerance, dialogue, partnership” będzie więcej w następnych postach, a niżej krótka fotorelacja z konferencji.

    II konferencja "Przeszłość dla Przyszłości" była pięknym, niezapomnianym wydarzeniem, właśnie dzięki zaangażowaniu młodzieży z WEiNoE w Cieszynie, z Wileńskiego Uniwersytetu Pedagogicznego i wielu krajów w Europie, którzy przebywali  w Polsce w ramach Szkoły Języka i Kultury Polskiej. Zjednoczyła nas chęć działania, poznania, ale także nie obyło się bez wymiany poglądów - często bardzo różnych - i doświadczeń, które kształtują nas od dzieciństwa. Nawiązana została nie tylko współpraca ale również przyjaźnie, które w niektórych przypadkach trwają do dziś. 

      Konferencja mogła zostać zrealizowana nie tylko dzięki Polsko Litewskiemu Funduszowi Wymiany Młodzieży, ale również dzięki aprobacie i pomocy ze strony władz WEiNoE, dlatego bardzo dziękuję Pani Prof. Halinie Rusek, która wówczas była dziekanem i Panu Prof. Zenonowi Gajdzicy, który w tym czasie sprawował funkcję Prodziekana ds. Naukowych i Współpracy z Zagranicą.

 We współpracy ważna jest bowiem nie tylko sama idea, ale ciągłość i to co zostaje w naszych umysłach i sercach.

* fot. Paulina Zenderowska